• Nieuws
  • Dwang in tijden van Corona

23 april 2020

Naast de noodzaak om te kunnen ademen, eten en drinken is de behoefte aan veiligheid, stabiliteit en controle over de omgeving een van de menselijke basisbehoeften. Maar wat als deze basisbehoeften gaan strijden om voorrang zoals dat bij een eetstoornis het geval is? Wat als hier ook nog eens een corona pandemie overheen komt?

Silvia weet als geen ander hoe het voelt om voortdurend angstgevoelens te hebben die in  relatie staan met eten,  lichaamsgewicht en uiterlijk. ‘Als ik ’s ochtends weet wat we vanavond gaan eten geeft dat rust. Ik heb een buitengewone behoefte aan duidelijkheid en kunnen weten wat ik kan verwachten.’

Paniekknop

‘Het begon op mijn zeventiende. Iemand maakte een opmerking over mijn uiterlijk. Of ik misschien aan was gekomen en op mijn voedingspatroon kon gaan letten. Ik stopte meteen met snacken en snoepen. Het leek alsof de paniekknop ingedrukt was.’ Silvia viel snel af. Binnen een jaar was ze zoveel afgevallen dat zij een gewicht en uiterlijk had waar ze zelf blij mee kon zijn.

Ze kreeg complimenten maar was bang om weer terug te vallen. Vandaar dat ze door wilde zetten met haar ‘nieuwe’ manier van leven. Het leek tot de eerste terugval geen uitzonderlijk zware opgave om geen snoep, koek en taart te eten. “Op een gegeven moment kon ik dat strenge regime niet meer volhouden. Ik had zo’n zin in alles wat ik mij had ontzegd dat ik eetbuien kreeg. Soms meerdere op een dag. Tot ik op een gegeven moment het overgeven had ontdekt.”

“Het gaat helemaal niet om dik worden maar om hoe je je voelt.” Silvia

Silvia voelde zich onbegrepen. ‘Ik had een groot probleem, maar niemand die dat zag. Veel mensen zeiden: “Ik wilde dat ik net zo’n perfect figuur had als jij en toch alles kon eten”, maar mensen begrijpen niet dat een eetstoornis vooral over controle gaat.’

Zelfhulpgroepen: de groep verwoordt meteen en kernachtig waar het over gaat

Praten over gevoelens helpt deze controle enigszins terug te vinden. Hierbij is de kwaliteit van het contact erg belangrijk. Silvia: ‘Wat het zo moeilijk maakt om begrip en steun bij anderen (die geen eetstoornis hebben) te vinden is dat ik er bijna nooit in slaag treffend uit te leggen wat er in me om kan gaan. Bij iedere uitleg worden per definitie belangrijke dingen niet gezegd. En voor je het weet sta je in een waterval  van meningen. Daar zit ik echt niet op te wachten.’

Hoe anders gaat dat in zelfhulpgroepen samen met lotgenoten. Via Wim Venhuis werd Silvia hierop attent gemaakt en ging ze deelnemen aan een groep. ‘Het kunnen vertrouwen op de ruime ervaring van mensen die écht weten waar ze het over hebben. Ook hier hoorde ik wel meningen, maar dan in een volgorde waarvan ik wist dat ik daar echt iets aan had. Ik voelde hierdoor meteen vertrouwen in wat goed zou zijn voor mij. Het is een mix van empathie, begrip en een luisterend oor, maar ook van resultaat gerichte actie. Op moeilijke momenten heb ik echt iemand nodig die zegt waar het op staat. Een ervaringskundige van de groep kan mij bij de les houden.’

Dwang in tijden van Corona

Silvia heeft een zoon van dertien die aan een dwangstoornis (OCD) lijdt. De sociaal beperkende maatregelen vanwege corona dwingt het gezin nu om vaker bij elkaar te zijn. Dit vormt dagelijks een uitdaging: ‘Mijn echtgenoot en dochter krijgen heel wat van onze situatie mee nu we gedwongen op elkaars lip zitten. Maar we maken er het beste van. Ik ga bijvoorbeeld iedere dag de uitdaging aan om iets te eten dat spanning oproept. Mijn dochter kan hier zelfs wel om lachen. Ze houdt ons bij de les zonder zich belast te voelen. Nu corona ons meer dwingt bij elkaar te zijn merk ik eigenlijk niet zo’n groot verschil: onze wereld was namelijk al best wel klein geworden.’

“Meedwangers” noemt Silvia de naasten van mensen met een dwangprobleem. Ook hiervoor bieden sociale media inmiddels veel mogelijkheden om met lotgenoten in contact te zijn. Silvia raadt haar man en dochter dus ook aan om contact te zoeken met lotgenoten als ze er in het gezin even niet uitkomen.

“De werkelijkheid moet kloppen met wat ik kan verwachten.” Silvia

Helaas heb ik minder aan de professionals van de GGZ gehad dan aan de steun van de zelfhulpgroep. Professionals  hebben zeker wel verstand van zaken. Maar dat is vooral theoretisch en algemeen. Aan een uurtje therapie per week heeft mijn zoon niks. Als dan ook de hulpverleners nog eens wisselen geeft dat veel stress.

“Had ik maar kanker. Dan vonden mij tenminste zielig.”  de dertien jarige zoon van Silvia

‘We hebben ervoor gekozen om een klinische opname te organiseren voor mijn zoon. In de groep waar hij nu behandeld wordt, vindt hij lotgenoten en hoeft hij zichzelf niet gek te vinden. Hij had er erg veel last van dat leraren geen interesse in zijn probleem tonen. Vandaar die heftige uitspraak.’

Nu ervaart hij zelf de kracht van begrip door lotgenoten en door te kunnen zien dat hij niet de enige is die met dwanghandelingen worstelt. Hij hoort concrete voorbeelden en tips van zijn groepsgenoten en kan er uit pakken wat voor hem helpt. Ik zie hem iedere week meer grip krijgen en gemotiveerd worden om door te gaan met de behandeling. Hij neemt eigenaarschap. Ik voel me wel een beetje schuldig:  OCD heeft erfelijke karakteristieken…’

‘Lotgenoten contact is een eerste stap naar je eigen herstel. Vertellen over wat je bezig houdt maakt je problematiek inzichtelijker en meer van jezelf. Tegelijkertijd kunnen lotgenoten kritische vragen stellen en breng je het probleem overzichtelijker in kaart. Hiermee komt er weer wat controle terug en vind ik ook ontspanning in de zelfhulpgroep. Naast het delen van ervaringen maken we ook afspraken over concrete acties voor de komende tijd. Dat is soms pittig. Je moet dan de strijd aan met jezelf. Maar als ik successen heb geboekt, kan ik niet wachten om die met de groep te delen. Heel motiverend!’

De ervaringstips en wijsheid van Silvia:

  • Wisselende behandelaars zijn funest voor het vertrouwen en de motivatie die een behandeling vraagt. Op een bepaald punt stop je met het alweer opnieuw vertellen van je verhaal.
  • Stress is funest. Iedereen weet dat eigenlijk wel, maar bij lotgenoten ervaar je direct verlichting van sociale stress. Dat vergeten veel professionals nog te vaak.
  • Stel als hulpverlener of coach vaker vragen wat de behandeling brengt. Wat helpt goed en wat frustreert er vooral?
  • Laat mensen duidelijker in hun waarde en stel je oordeel uit. Het klinkt als een vanzelfsprekendheid wanneer je professionele hulp krijgt, maar dat is het helaas echt niet. Vaak hebben mensen niet door dat je gewoon excuses verzint om aan het risico van veroordeling te ontsnappen.
  • Als er geen klik is met een behandelaar of met een groep, stop dan. Je moet je helemaal veilig kunnen voelen. Mensen met dwang willen op het ‘juiste’ kunnen vertrouwen. Het risico is dat er aversie tegen therapie kan ontstaan.
  • Naast praten, een luisterend oor, empathie en begrip is er ook resultaatgerichtheid nodig. De beloning van succes is een steentje in het fundament van herstel. Lotgenotencontact is meestal de eerste stap naar herstel.
  • Lotgenoten kunnen zielsverwanten en soul mates voor het leven worden. Een sterkere band tussen mensen bestaat er niet.
  • Stichting ‘Weet’ is een vereniging rond eetstoornissen waar veel praktische informatie voorhanden is en ervaren lotgenoten te vinden zijn. Vooral het forum is erg behulpzaam en ondersteunend. weet.info