Corona times: hoe een onzichtbaar virus, ouderen op meerdere dimensies uitdaagt.
In dit artikel licht ik toe wat Positieve Gezondheid is en wat de dimensies hierin betekenen. Vervolgens kijk ik door de bril van iedere dimensie naar mensen die nu door de Lock Down aan huis gekluisterd zijn. Hiervoor neem ik een artikel uit de Volkskrant van zaterdag 11 april 2020. Daarin komen vijf ouderen aan het woord over hun gedwongen isolement. Dan blijkt enerzijds dat dit virus onze gezondheid op meerdere dimensies flink uit balans brengt. Anderzijds maakt deze tijd ons duidelijk dat we elkaars lotgenoten zijn. We zijn sterker dan ooit, aangewezen op onderlinge solidariteit.
Wat is Positieve Gezondheid
Positieve Gezondheid is de uitwerking in 6 dimensies van een bredere kijk op gezondheid. Met die bredere benadering draag je bij aan het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan. Én om zo veel mogelijk eigen regie te voeren.
De WHO stelt dat gezondheid ‘een toestand van compleet welbevinden is. Lichamelijk, psychisch en sociaal.’ Maar eigenlijk zou dat betekenen dat vrijwel niemand gezond is. Zelfs als je geen ziekte hebt, doen zich gebeurtenissen in het leven voor waardoor het tijdelijk niet goed gaat. Zoals een echtscheiding, het overlijden van een dierbare, het verlies van werk en inkomen. Het corona virus dringt ons in de hoek op het vlak van Meedoen, Kwaliteit van Leven en Zingeving.
Dirk Jacobs. Foto: Volkskrant, Raymond Rutting
Dick Jacobs (84) weduwnaar uit Sint Michielsgestel zegt:
‘Ik krijg constant van anderen mailtjes dat ze het zat zijn, dat alleen zijn. Dan ga ik erover nadenken en besef ik: ik ook. Mijn buurvrouw ligt nu zes weken in het ziekenhuis. Ik hoor geen water uit haar keukenkraan stromen. Ik hoor de keukenkastjes niet meer dichtgaan. Normaal zou ik het niet opmerken, nu wel. Het is saai. ‘Mijn vrouw is vijf jaar geleden gestorven. Alleen wonen is nog steeds wennen. Daar komt nu het coronavirus bovenop. Er zijn mensen die mij willen bezoeken, maar dat mogen ze niet. Mijn familie woont ver weg.
‘Ik mis het praten met de buurtbuschauffeurs. Dat zijn vrijwilligers, met wie ik het altijd heel gezellig heb. Een van de chauffeurs heeft steenhouwen als hobby. Vind ik heerlijk om over te praten. Er is een oud-leraar geschiedenis bij. Met hem heb ik het over de Romeinen, waar ik als geboren Nijmegenaar veel over weet. Eens zette een buurtbuschauffeur mij af bij de schoenwinkel. De week erop trof ik hem weer. ‘Bevallen de schoenen?’, vroeg hij. Die gesprekjes mis ik.
‘Ik ben geen medicus, dus ik moet de maatregelen van de overheid steunen. Ik blijf zo veel mogelijk binnen. Maar ik voel mij beknot in mijn functioneren. Ik ben graag onder de mensen. Dat kan nu niet.’
Eva van Santen. Foto: Volkskrant, Raymond Rutting
Eva van Santen (76) gehuwd woonachtig in Leiden
‘Op deze manier hou ik het thuis blijven nog wel even vol. Mijn man en ik maken af en toe kleine uitstapjes. We gaan fietsen of wandelen. Soms doe ik boodschappen. Ik vind het leefbaar. Het is niet leuk, maar leefbaar. De maatregelen zijn noodzakelijk. Zeker voor ons. Wij vallen in de risicogroep.
‘Dit jaar is het eerste jaar dat mijn zoon en kleinkinderen niet komen met Pasen. Elk jaar organiseer ik een paasbrunch op zondag. Dan zitten we met elkaar in de tuin en praten we wat. Maar nu is het onverstandig. Ik ga al weken niet meer bij ze op bezoek, en zij niet bij mij. Mijn zoon is erg zorgvuldig. Ik mis het om ze te zien en om ze aan te raken. Hoewel tieners niet meer zo van knuffelen houden.
‘Hoe sociaal je bent, speelt een enorme rol in hoe je deze periode ervaart. Ik heb normaal veel activiteiten buiten de deur: een gymnastiekclub, wandelclub en een vertaalclub. Het binnenblijven is niet zo moeilijk voor mijn vriendinnen die minder sociaal zijn.
‘Normaal ga ik elke week met de trein naar mijn broer. Hij woont in Amsterdam. We hebben geen andere broers of zussen, alleen elkaar. Op die middagen zitten we bijvoorbeeld samen in een cafeetje. Dat kan nu niet. Als ik het openbaar vervoer weer mag gebruiken, ga ik naar hem toe. Waarschijnlijk staan de stoeltjes in de treinen en trams dan verder uit elkaar.
Foto: Volkskrant. Wim Hallenthal uit Rijnsburg met zijn parkieten. Beeld Raymond Rutting
Wim Hallenthal (63) alleenstaand uit Rijnsburg
‘Als je alleen bent, zoals ik, ben je maar alleen. Normaal werk ik in een kringloopwinkel. Die is nu dicht. Het contact met collega’s, met klanten, dat mis ik.
‘De kringloopwinkel is verbonden aan een verslavingszorginstelling. Daar ben ik vroeger in behandeling geweest, omdat ik een zware alcoholist was. Toen ik mijn baan kwijtraakte, mocht ik daar blijven. Dat bracht de structuur. Zonder structuur ben ik bang dat ik terugval in mijn oude gewoontes.
‘Nee, ik ben daar nu niet bang voor. Ik heb elf parkieten. Die zorgen ervoor dat ik elke dag om zes uur ’s ochtends mijn bed uit moet. Dan loop ik naar beneden en beginnen ze al te tetteren. Prachtig. De parkieten moeten verzorgd worden en brengen leven in de brouwerij. Daar word ik blij van.
‘Met de parkieten houd ik het tot 1 juni wel uit. Ik vind dat de regering het heel goed doet en denk dat we nog een poosje moeten volhouden. Hoe moeilijk dat ook is.
‘Ik voel mij weer vrij, als de kringloop open kan. Daar ben ik thuis. Kan ik met mensen omgaan. Ik houd ervan om altijd een vrolijke noot te brengen. Maar de parkieten zeggen niks terug, haha.’
Foto Volkskrant. Denise Timmers uit Haarlem. Beeld Raymond Rutting
Denise Timmers (88) Haarlem, alleenstaand
‘Ik vind het niet erg om voorlopig binnen te moeten blijven. Thuis verveel ik me nooit: ik lees in de Privé en mijn flodderboekjes, ik luister naar muziek. Het liefst van Marco Borsato en André Hazes. Aan het begin van de quarantaine maakte ik me elke ochtend op en deed ik een jurk aan. Nu hou ik het vaak bij mijn joggingpak. Al gebruik ik nog wel krulspelden.
‘Gisteren ben ik voor het eerst in vier weken weer naar buiten geweest. Ik heb lieve kinderen die zich zorgen om me maken. Van hen moest ik steeds binnenblijven. Mijn thuiszorghulp heeft ze overgehaald om me te laten wandelen. Als ik maar anderhalve meter afstand houd. Ik begon met een klein rondje in mijn buurt. Morgen wil ik een groter rondje proberen.
‘Ik mis mijn kinderen, klein- en achterkleinkinderen. Laatst kwam mijn achterkleinzoon van 4 met zijn moeder vis langsbrengen. Hij wilde naar boven, naar me toe. Maar dat mocht niet. Dat vond ik zo erg. Mijn oudste kleinzoon komt nog wel op visite. We drinken samen koffie. Ik aan de ene kant van mijn grote woonkamer, hij aan de andere kant bij het raam.
‘Voorlopig zijn de maatregelen nog niet voorbij, denk ik. Als het weer veilig is, ga ik winkelen. Niet per se om iets te kopen, maar om mijn normale leven weer terug te krijgen.’
Foto Volkskrant. Ahmed Chraou uit Waalwijk. Beeld Raymond Rutting
Achmed Chraou (74) Waalwijk
‘Ik had corona en ben een week geleden ontslagen uit het Gelre Ziekenhuis in Apeldoorn. De zorg was heel goed. Iedereen, van schoonmaker tot specialist, was zo bezorgd om mij en van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat met mij bezig. Af en toe moet ik daar nog om lachen. Ik ben niet genezen door medicijnen, maar door de vrolijkheid en aardigheid van de mensen die voor mij gezorgd hebben. Zo voel ik dat. Ik heb ze niet persoonlijk kunnen bedanken, dus wil het graag via de krant doen.
‘Ik ben een sociaal persoon. Iedereen zegt dat de straat stil was zonder mij. En ik heb een groot gezin. Maar voor mij is het makkelijk om nu afstand te houden. Het is de regel en ik houd van regels. Ik ben in vijftig jaar in Nederland nog nooit te laat geweest op mijn werk. Ik heb een kleindochter van vier maanden oud. Ik kan haar niet missen, maar zie haar alleen via de telefoon. Ik zie mijzelf als kapitein van het schip. Mijn kleinkinderen zijn matrozen. Het is mijn taak de matrozen gezond te houden. Dus houd ik mij aan de regels.’
In deze vijf situaties staan de kwaliteit van Leven, meedoen, zingeving en mentaal welbevinden op meerdere factoren onder druk. Hierdoor komt het mentaal welbevinden in gevaar. Onze regering legt in de aanpak van de crisis de nadruk op Samen, Verbinding en Solidariteit. En dat zijn nou precies de drie belangrijkste kernwaarden van lotgenotencontact.